Plecy okrągłe

Kifoza piersiowa

Plecy okrągłe (dorsum rotundum) to wada postawy ciała w płaszczyźnie strzałkowej, zlokalizowana w odcinku piersiowym. Charakteryzuje się nadmiernym uwypukleniem fizjologicznej krzywizny piersiowej (kifozy). Kifoza piersiowa w warunkach normalnych tworzy wygięty ku tyłowi łuk. Jej wielkość i ukształtowanie zależne jest między innymi od: predyspozycji genetycznych, wieku, typu budowy ciała, kształtu sąsiednich krzywizn, czynników emocjonalnych. Plecy okrągłe charakteryzują się ponadto spłaszczeniem górnej części klatki piersiowej oraz zmniejszoną ruchomością żeber (górnych) i stawów ramiennych. Wpływa to na zmniejszenie pojemności klatki piersiowej oraz ustawienie jej w pozycji wydechowej. Wadliwe jest również ustawienie narządów wewnętrznych. W wyglądzie osoby z plecami płaskimi można zaobserwować wysunięcie głowy i barków ku przodowi, odstawanie i rozsunięcie łopatek oraz zapadnięcie klatki piersiowej.

Do mięśni nadmiernie rozciągniętych i osłabionych w tej wadzie zaliczyć można powierzchowne mięśnie grzbietu jak: najszerszy, czworoboczny i równoległoboczny oraz mięśnie głębokie grzbietu jak: prostownik w odcinku piersiowym oraz mięśnie karku. Mięśniami nadmiernie napiętymi będą z kolei: piersiowy większy i mniejszy oraz zębaty przedni.

Plecy okrągłe to wada postawy sprzyjająca chorobom górnych dróg oddechowych, problemom trawiennym oraz napięciowym bólom głowy.

Przyczyny powstania

Najczęstszą przyczyną pleców okrągłych jest utrzymywanie nieprawidłowej postawy ciała, w szczególności długotrwałe przebywanie w pozycji zgarbionej, przez co dochodzi do dystonii mięśniowej (nierównowaga statyczna mięśni). Do ich powstania przyczynia się także skolioza, czyli boczne skrzywienie kręgosłupa. Ponadto uwypuklenie kifozy piersiowej może być skutkiem wad wrodzonych jak: kifoza patologiczna wrodzona konstytucjonalna oraz kostnopochodna. Przyczyną pleców okrągłych nabytych mogą być choroby kręgosłupa jak: krzywica – tzw. garb krzywiczy siedzeniowy, gruźlica – garb gruźliczy, choroba Scheuermanna – kifoza młodzieńcza oraz zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Innymi przyczynami mogą być: zmiany pourazowe, zablokowanie stawów kręgosłupa, wady wzroku – kifoza ocznopochodna, a także czynniki psychogenne np. wdowi garb.

Postępowanie korekcyjne

Program postępowania korekcyjnego w przypadku pleców okrągłych powinien obejmować ćwiczenia rozciągające mięśnie klatki piersiowej oraz zwiększające zakres ruchu obręczy barkowej. Przykurczonymi mięśniami klatki piersiowej będą: piersiowe większe i mniejsze oraz zębate przednie. Istotne przy rozciąganiu mięśni jest dobieranie odpowiednich pozycji wyjściowych, stabilizacja odcinka lędźwiowego oraz ustawienie pasa barkowego wraz z łopatkami. Należy mieć na uwadze, że przyśrodkowa cześć mięśnia piersiowego posiada trzy przyczepy (włókna biegną w trzech kierunkach), w związku z tym rozciągać ten mięsień powinno się również w trzech kierunkach (skośnie w górę, poziomo, skośnie w dół). Ćwiczenia prowadzimy w niepełnym skurczu i pełnym rozciągnięciu (napięcie statyczne, rozluźnienie, rozciągnięcie), pamiętając o spokojnym, równomiernym oddechu.

Kolejnym niezbędnym elementem korekcji pleców okrągłych są ćwiczenia wzmacniające mięśnie głębokie i powierzchowne grzbietu w odcinku piersiowym oraz kark. Wzmacniać należy mięśnie: równoległoboczny, czworoboczny, najszerszy grzbietu oraz mięśnie głębokie grzbietu - prostownik w odcinku piersiowym, a także mięśnie karku. Pozycją wyjściową do ich wzmacniania powinno być leżenie przodem (na brzuchu) ze względu na zapewnienie stabilizacji oraz odciążenia kręgosłupa oraz działanie przeciw sile ciężkości (samooporowanie). Ćwiczenia powinny być wykonywane w pełnym skurczu i niepełnym rozciągnięciu. Wskazane jest także spokojne oddychanie bez wstrzymywania oddechu.

Niezwykle ważne w procesie wyrównywania wady jest kształtowanie i doskonalenie nawyku prawidłowej postawy ciała. Należy pamiętać o odpowiednim ustawieniu głowy, ściągnięciu łopatek, cofnięciu barków, wysunięciu klatki piersiowej do przodu. Ponadto warto skorygować globalną postawę ciała (stopy, kolana, biodra).

W postępowaniu korekcyjnym należy uwzględnić ćwiczeniach oddechowych. Ich celem jest nauka prawidłowego oddychania, zwiększenie pojemności płuc, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej oraz wzmocnienie mięśni oddechowych. Kształtować należy przede wszystkim piersiowy tor oddechowy.

Bardzo dobre rezultaty w korekcji pleców okrągłych przynoszą ćwiczenia w środowisku wodnym. Są one doskonałym uzupełnieniem całego procesu rehabilitacji. Zaletą ćwiczeń w wodzie jest brak obciążania stawów, a dzięki oporowi wody można kształtować wytrzymałość oraz siłę mięśni osłabionych w tej wadzie. Korekcje można uzupełnić także masażem klasycznym. W pierwszej kolejności należy wykonać masaż pobudzający mięśnie rozciągnięte (w pozycji leżenia przodem), a następnie masaż rozluźniający mięśnie przykurczone (na plecach) oraz mięśnie międzyżebrowe w pozycji siedzącej. W przypadku pleców okrągłych, gdzie niemożliwe jest wykonanie pełnego biernego zakresu ruchu w odcinku piersiowym kręgosłupa i, gdzie doszło do tzw. zablokowania czynnościowego w stawach, pomocne może okazać się, zastosowanie terapii manualnej.

Ważne z punktu widzenia niemal każdej wady postawy jest uświadomienie osobie oraz jej rodzinie, o rodzaju oraz skutkach występowania wady. W głównej mierze chodzi o zachęcenie do pracy, ale i uświadomienie trudów korekcji. Pomóc w tym mogą najbliżsi, którzy powinni zrobić wszystko, aby stworzyć optymalne warunki wspomagające proces leczenia. Postępowanie korekcyjne powinno obejmować także zapewnienie optymalnych warunków środowiskowych, które polegają, między innymi na: stworzeniu odpowiednich warunków do nauki i zabawy, zapewnieniu dostatecznej ilości snu, prawidłowym odżywianiu, wykonywaniu ćwiczeń korekcyjnych w domu.

 Przykładowe ćwiczenia korekcyjne:

 1. Pozycja wyjściowa: siad skrzyżny.
Ruch: wznos laski gimnastycznej na wysokość klatki piersiowej, zacisnąć dłonie z napięciem środkowej części klatki piersiowej (ok. 5 sek.), rozluźnienie, przeniesienie laski za głowę na wysokość łopatek (wytrzymać ok.15 sek.)
Oddziaływanie: rozciąganie mięśni piersiowych.

 2. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem (na plecach) na ławce, nogi zgięte.
Ruch: wznos ramion z ciężarkami w górę prostopadle do ciała. Utrzymujemy napięcie środkowej części mięśni piersiowych poprzez przyciskania ciężarków do siebie (ok. 5 sek.), rozluźnienie, przeniesienie ramion w dół do uczucia rozciągania mięśni (wytrzymać ok. 15 sek.)
Oddziaływanie: rozciąganie mięśni piersiowych.

 3. Pozycja wyjściowa: stanie przodem do lustra.
Ruch: głowa i szyja wyciągnięte w górę, łopatki ściągnięte, brzuch wciągnięty, pośladki ściągnięte.
Oddziaływanie: autokorekcja postawy ciała.

 4. Pozycja wyjściowa: leżenie przodem (na brzuchu).
Ruch: wznos ramion i tułowia w górę w przód (wytrzymać ok. 15 sek.), rozluźnienie, zmiana pozycji na leżenie tyłem (na plecach) i przyciągnięcie kolan do klatki piersiowej (wytrzymać ok. 5 sek.).
Oddziaływanie: wzmacnianie mięśni grzbietu w odcinku piersiowym kręgosłupa.

5. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem na ławce (na plecach), nogi zgięte.
Ruch: chwyt dłońmi za brzeg ławki, napięcie mięśni grzbietu (utrzymywać ok. 15 sek.), rozluźnienie, przyciągnięcie głowy i kolan do klatki piersiowej (wytrzymać ok. 5 sek.).
Oddziaływanie: wzmacnianie mięśni grzbietu w odcinku piersiowym kręgosłupa.

6. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem (na plecach).
Ruch: wznos ramion przodem w górę z równoczesnym wdechem, opuszczenie ramion przodem w dół z wydechem. Faza wdechu trwa dłużej niż faza wydechu. Wdech wykonujemy nosem, wydech ustami.
Oddziaływanie: kształtowanie piersiowego toru oddychania z akcentem na fazę wdechu.

7. Pozycja wyjściowa: siad skrzyżny.
Ruch: ramiona przodem w górę z równoczesnym wdechem, ramiona bokiem w dół z wydechem. Faza wdechu trwa dłużej. Wdech nosem, wydech ustami.
Oddziaływanie: kształtowanie piersiowego toru oddychania z akcentem na fazę wdechu.

Podsumowanie

Plecy okrągłe są wadą postawy, która charakteryzuje się nadmiernym uwypukleniem fizjologicznej krzywizny piersiowej (kifozy). Często się zdarza, że kifozie piersiowej towarzyszą kompensacyjne wady w sąsiednich odcinkach kręgosłupa (szyjny, lędźwiowy). W wyglądzie osób z plecami okrągłymi można zauważyć: wysunięcie do przodu głowy i barków, odstawanie łopatek, spłaszczenie lub zapadnięcie klatki piersiowej wraz z przykurczem mięśniowym tej okolicy.

Najczęstszą przyczyną tej wady jest zaburzenie równowagi napięć mięśni grzbietu, co spowodowane jest przyjmowaniem nieprawidłowej postawy ciała. Przyczyną mogą być także wady wrodzone lub słaby wzrok. Plecy okrągłe powstają również w następstwie takich chorób jak: gruźlica kręgosłupa, krzywica, ZZSK, choroba Scheuermanna.

Postępowanie korekcyjne w przypadku tej wady powinno obejmować wzmacnianie grupy mięśni grzbietu w odcinku piersiowym oraz rozciąganie skróconych mięśni piersiowych. Funkcja oddechowa często jest upośledzona, dlatego istotne są ćwiczenia oddechowe.

Autor:
mgr Radosław Biały
fizjoterapeuta