Zespół trzaskającego biodra (z ang. snapping hip syndrome), znany także pod nazwami coxa saltans i biodro tancerza, to zaburzenie charakteryzujące się słyszalnym tarciem, przeskakiwaniem lub tzw. strzelaniem w okolicy stawu biodrowego. Do wymienionych objawów dochodzi zazwyczaj podczas ruchu, a najczęściej w trakcie zginania i prostowania stawu biodrowego. Dodatkowo trzaskom może towarzyszyć dyskomfort oraz ból. Zdarza się to u koło jednej trzeciej pacjentów. Przyczyny powstawania zespołu trzaskającego biodra nie są do końca znane, jednak czynników inicjujących dopatruje się w urazach i przeciążeniach bioder. Zjawisko to jest dość powszechne, występuje u 10% do 20% populacji, przy czym część jest nieświadoma tego. Chorzy zaczynają zdawać sobie sprawę z istnienia zaburzenia dopiero gdy pojawia się dokuczliwy ból, który przeszkadza im w wykonywaniu codziennych czynności.
Reklama
Postacie zespołu trzaskającego biodra
Trzaski w stawie biodrowym wywoływane są najczęściej przez konflikt tkanek miękkich z elementami kostnymi. Reklama
Z uwagi na to wyróżniamy trzy postacie zespołu trzaskającego biodra, mianowicie:
- zewnętrzna
- wewnętrzna
- wewnątrzstawowa
Druga postać, klasyfikowana jako wewnętrzna, związana jest z przeskakiwaniem ścięgna mięśnia biodrowo-lędźwiowego przez krętarz mniejszy, głowę kości udowej lub wyniosłość biodrowo-łonową. W tym wypadku charakterystyczne trzaski oraz ból, który może pojawić się w wyniku zmian przeciążeniowych, zlokalizowane są w okolicy pachwinowej.
Ostatni typ zespołu trzaskającego biodra – wewnątrzstawowy, występuje najrzadziej i dotyczy, jak sama nazwa mówi, uszkodzeń mechanicznych wewnątrz stawu (ciała wolne, patologie chrząstki stawowej, zerwanie obrąbka stawowego lub więzadła głowy kości udowej). Postać ta, zdecydowanie częściej od innych, powoduje bardzo dokuczliwy ból, a wywiadzie pacjent o wiele częściej, w porównaniu z innymi postaciami zespołu trzaskającego biodra, wspomina o przebytym wcześniej urazie tego właśnie stawu.
W celu prawidłowego zdiagnozowania poszczególnych typów zespołu trzaskającego biodra zaleca się wykonanie kilku dodatkowych badań: zdjęcia rentgenowskiego i rezonansu magnetycznego w celu wykrycia i zróżnicowania zaburzeń wewnątrzstawowych, a także ultrasonografii, które pozwala prześledzić przesuwanie się pasma biodrowo-piszczelowego podczas ruchu.
Reklama
Objawy zespołu trzaskającego biodra
Reklama
Do objawów charakterystycznych dla zespołu trzaskającego biodra należą:
- słyszalne, niebolesne trzaski, przeskakiwanie lub chrobotanie w okolicy stawu biodrowego (w okolicy krętarza większego, pachwiny lub głęboko w stawie), pojawiające się głównie podczas ruchu zginania i prostowania stawu,
- tępy ból zlokalizowany w obrębie stawu biodrowego, pojawiający się zazwyczaj po wysiłku fizycznym, jako efekt przeciążenia,
- utrudnione poruszanie się- w cięższych przypadkach.
Przyczyny
Przyczyny zespołu trzaskającego biodra nie są dokładnie poznane, jednak za główny czynnik uważa się nierównowagę sił mięśni poruszających stawem biodrowym. Źródłem tego zjawiska jest nieodpowiednia biomechanika ruchu wynikająca np. z różnicy długości kończyn dolnych, asymetrii w ich obciążaniu, wzmożonego napięcia pasma biodrowo-piszczelowego czy zaburzenia okolic miednicy. Dodatkowo czynnikami predysponującymi do pojawienia się zespołu trzaskającego biodra są aktywności fizyczne, które wymagają częstego zginania tego stawu, należą do nich m.in. : taniec (balet), podnoszenie ciężarów, bieganie i lekkoatletyka. Źle dobrane obciążenia podczas trenowania tych dyscyplin wraz z czynnikami skutkującymi nieprawidłowym ruchem w stawie, wymienionymi powyżej, mogą prowadzić do przeciążeń. Te z kolei mogą powodować zapalenia kaletki maziowej, czego efektem jest ból i ograniczenie ruchomości w stawie.
Kolejnymi czynnikami, które mogą usposabiać do pojawienia się zespołu trzaskającego biodra jest wiek od 15 do 40 lat, przebyte urazy stawu biodrowego, jego wady anatomiczne, zabiegi chirurgiczne biodra, wady postawy, a także nieodpowiednio prowadzona rozgrzewka i niewykonywanie ćwiczeń rozciągających.
Reklama
Leczenie
Reklama
Leczenie zespołu trzaskającego biodra obejmuje przede wszystkim działania zachowawcze. U większości pacjentów przynosi ono pozytywne efekty. W przypadkach bólowych podaje się środki farmakologiczne takie jak niesterydowe leki przeciwzapalne, w stanach ostrych zastosować można ostrzyknięcia sterydowe. Podstawą terapii jest natomiast rehabilitacja. Kluczowym działaniem jest przywrócenie prawidłowej biomechaniki ruchu w stawach. W tym celu należy wprowadzić korekcję postawy ciała i zabiegi zmniejszające wzmożone napięcie tkanek miękkich. Należą do nich: masaż głęboki, ćwiczenia rozciągające i poizometryczna relaksacja mięśni. W przypadku osób uprawiających sport, aktywność fizyczną należy zmniejszyć do takiego stopnia by nie wywoływała bólu, jeśli jest to niemożliwe należy jej zaniechać do czasu powrotu do zdrowia. Wtedy dopiero stopniowo można powracać do normalnego treningu. Obciążenia należy zwiększać powoli tak aby organizm miał czas się przystosować, a uraz się nie powtórzył. Warto także pod okiem specjalisty przeanalizować i skorygować dotychczasowe techniki wykonywania czynności ruchowych w trakcie aktywności fizycznej. W czasie trwania rehabilitacji należy także wdrożyć ćwiczenia poprawiające stabilizację, propriocepcję (czucie głębokie) i siłę kończyn dolnych.
W celu zmniejszenia dolegliwości bólowych i stanu zapalnego można zastosować zabiegi fizykalne, takie jak: laser, pole magnetyczne, ultradźwięki, krioterapia, jonoforeza i fala uderzeniowa. Dodatkowo okolicę stawu biodrowego można okleić elastycznym plastrem- kinesiotaping. Dzięki temu zmniejszy się przyparcie pasma biodrowo-piszczelowego do krętarza większego, a w efekcie tarcie ulegnie złagodzeniu.
W przypadkach kiedy leczenie zachowawcze jest nieskuteczne, a pacjent był leczony przez co najmniej pół roku, lub jest to postać wewnątrzstawowa zespołu trzaskającego biodra stanowi to wskazanie do zbiegu chirurgicznego.
Profilaktyka
Istotną rolę w zapobieganiu zespołowi trzaskającego biodra odgrywa korekcja wad postawy ciała. Już od wczesnych lat należy dbać o stawy i kręgosłup, gdyż zaburzenia powstałe w dzieciństwie mogą mieć konsekwencje w późniejszym wieku. Warto zdawać sobie także sprawę, że nieprawidłowości występujące w jednym obszarze ciała, mają wpływ na drugi, na przykład asymetria kończyn dolnych ma wpływ na występowanie w starszym wieku zespołu trzaskającego biodra. Z kolei gdy uprawiamy aktywnie sport należy pamiętać, że tak samo ważne są ćwiczenia wzmacniające mięśnie, jak i rozciąganie. Nie wolno zapominać również o ćwiczeniach ogólnorozwojowych i rozgrzewce przed treningiem.
Reklama
Podsumowanie
Reklama
Zespół trzaskającego biodra to zaburzenie, którego cechą charakterystyczną są wydobywające się z okolicy stawu biodrowego słyszalne dźwięki (trzaski), najczęściej pojawiające się podczas jego zginania i prostowania. Powodem ich powstawania jest zazwyczaj konflikt tkanek miękkich z elementami kostnymi. Za główną przyczynę tej patologii uważa się nieprawidłowe rozłożenie sił mięśni poruszających stawem biodrowym. Leczenie zespołu trzaskającego biodra polega przede wszystkim na zastosowaniu odpowiednich metod rehabilitacji i środków farmakologicznych.
Opracowała:
Aleksandra Krakowiak
mgr fizjoterapii
