Kolagen jest niezwykle istotnym białkiem w ludzkim ciele, które występuje przede wszystkim w strukturach aparatu ruchu (kości – 23%, więzadła i ścięgna – 85%, chrząstka stawowa – 50%) ale także w skórze czy naczyniach krwionośnych.
Białka kolagenowe charakteryzują się dużą odpornością na rozciąganie i odkształcanie oraz wytrzymałością mechaniczną, dzięki czemu tworzą pewnego rodzaju podporę dla narządów wewnętrznych.
W wyniku codziennych obciążeń, włókna kolagenowe zużywają się, jednak organizm posiada zdolności regeneracyjne, dzięki którym tworzy nowe cząsteczki. Niestety wraz z upływem czasu, bilans produkcji względem zużycia kolagenu staje się ujemny – ma to miejsce około 25 roku życia. Organizm zaczyna wówczas „produkować” mniejsze ilości włókien kolagenowych, dodatkowo są to włókna gorszej jakości (mniej odporne na obciążenia mechaniczne).
Reklama
Mikrouszkodzenia będące konsekwencją codziennej aktywności regenerują się coraz gorzej, prowadząc do kumulowania się zmian o charakterze przeciążeniowym. Stopniowo narastają dolegliwości bólowe ze strony narządu ruchu, które zaburzają prawidłowe funkcjonowanie, co w konsekwencji doprowadza do jeszcze większych przeciążeń. Dzisiejsza wiedza na temat właściwości kolagenu pozwala na skuteczną terapię, bazującą na wykorzystaniu preparatów kolagenowych z jednoczesną rehabilitacją.
Na temat wskazań oraz możliwości zastosowania leczenia kolagenem w dalszej części artykułu.
Kolagen w ludzkim ciele
Kolagen jest białkiem, które licznie występuje w ludzkim organizmie. Ze względu na różnice w budowie oraz funkcje, wyróżnia się wiele typów białek kolagenowych. Kolagen obecny jest w większości narządów wewnętrznych (serce, nerki, wątroba, płuca), ale przede wszystkim stanowi istotny budulec skóry oraz struktur narządu ruchu (ścięgna, chrząstka stawowa, więzadła czy kości).
Funkcja jaką spełnia kolagen w organizmie zależna jest od budowy cząsteczki, która składać się może z aż 19 różnych aminokwasów.
I tak wyróżnia się 8 typów kolagenu:
- Typ I – najbardziej powszechny typ kolagenu, który występuje w tkance łącznej budującej kości, ścięgna, skórę oraz tkankę podskórną.
- Typ II – występuję w chrząstkach stawowych oraz krążkach międzykręgowych.
- Typ III – występuje w naczyniach krwionośnych
- Typ IV – buduje błonę podstawną znajdującą się pomiędzy różnymi tkankami, a także występuje we włóknach mięśniowych oraz w obrębie nabłonka
- Typ V i VI – występuje w skórze
- Typ VII – występuje w tkance nabłonkowej
- Typ VIII – buduje błony śluzowe oraz ściany żył i tętnic
Reklama
Wskazania do stosowania kolagenu
Reklama
Kolagen w rehabilitacji zastosowanie ma przede wszystkim w schorzeniach przebiegającymi z silnymi dolegliwościami bólowymi, a także stanami zapalnymi. Są to zarówno ostre urazy jak i przewlekłe schorzenia doprowadzające do stopniowego uszkadzania tkanek:
- choroba zwyrodnieniowa stawów
- reumatoidalne zapalenie stawów
- ostre/przewlekłe zapalenia błony maziowej
- zmiany przeciążeniowe w obrębie łąkotek
- zmiany pourazowe w obrębie więzadeł i ścięgien
- stany zapalne w obrębie torebki stawowej
- zmiany przeciążeniowe w obrębie tkanek miękkich oraz przyczepów ścięgnistych (np. łokieć tenisisty/golfisty)
- zespoły bólowe kręgosłupa
Czynniki prowokujące szybsze zużywanie się włókien kolagenowych:
- nadmierna masa ciała
- wady postawy
- kontuzje i urazy
- powtarzające się mikrouszkodzenia/ przeciążenia aparatu ruchu
Reklama
Jaki jest cel podawania kolagenu?
Reklama
Kolagen podawany jest w celu poprawy histologicznej struktury tkanki , do której dochodzi w wyniku pobudzenia syntezy własnego kolagenu . Miejscowe podanie kolagenu, bezpośrednio do tkanek objętych procesem chorobowym lub zmianami przeciążeniowymi, wpływa pozytywnie na:
- odbudowę struktur kolagenowych
- wzmocnienie struktur stawowych
- redukcję dolegliwości bólowych
- poprawę ruchomości stawowej
- złagodzenie zaostrzeń w przebiegu choroby reumatoidalnej
- przyśpieszoną regenerację chrząstki stawowej, torebek stawowych, więzadeł oraz ścięgien
Możliwości suplementacji kolagenu
Rynek produktów zawierających kolagen rozrasta się bardzo szybko. Dostępne są wyroby w postaci tabletek, płynów, maści czy żelów do iniekcji. W związku z coraz większym wykorzystaniem preparatów kolagenowych, pojawia się również coraz więcej doniesień naukowych na temat ich skuteczności, Obecne badania poświęcają sporo uwagi preparatom doustnym, które według niektórych badaczy okazują się nieskuteczne. Problemem okazuje się układ trawienny, który stanowi istotną barierę dla kolagenu. W wyniku procesów trawiennych dochodzi do rozkładu cząsteczki kolagenu na pojedyncze aminokwasy, które nie są w stanie działać tak jak kolagen.
W związku z powyższym wchłanianie kolagenu z przewodu pokarmowego jest niemożliwe, a więc i jego działanie nie będzie skuteczne. Zachowanie skuteczności działania kolagenu możliwe jest wówczas kiedy zostanie on podany bezpośrednio do tkanki objętej procesem chorobowym, w postaci iniekcji.
Reklama
Iniekcje preparatami kolagenowymi
Reklama
Dużą skutecznością charakteryzują się iniekcje preparatami kolagenowymi, które w zależności od potrzeby wykonywane są metodą iniekcji dostawowej lub iniekcji okołostawowej.
Zabieg poprzedzony jest najczęściej badaniem USG, które pozwala dokładnie zobrazować miejsce podania preparatu (kolagen w postaci żelu). W przypadku iniekcji okołostawowej, która dotyczy najczęściej więzadeł, ścięgien czy przyczepów mięśniowych, zabieg wykonywany jest pod kontrolą USG. Częstotliwość wykonywania zabiegów zależna jest od stanu pacjenta (czas trwania dolegliwości, rozległość, codzienna aktywność) oraz od indywidualnej oceny przez lekarza, po wcześniejszym badaniu. Ostre urazy i kontuzje wymagają częstszych iniekcji (około 1-2 w tygodniu), natomiast schorzenia przewlekłe leczone są z mniejszą częstotliwością (około 1 iniekcji co 1-2 tygodnie) ale przez dłuższy czas.
Opracowała: Katarzyna Kumor, magister fizjoterapii
