Uszkodzenie zginaczy kolana

Mięśnie zginające staw kolanowy leżą po tylnej stronie uda. Należą do nich: dwugłowy uda, półścięgnisty oraz półbłoniasty. Przyczepiają się one z jednej strony do guza kulszowego, natomiast z drugiej do głowy kości strzałkowej (dwugłowy uda) oraz w okolicach guzowatości kości piszczelowej (półścięgnisty, półbłoniasty). Mięśnie oddziaływują zarówno na staw kolanowy (ginanie) oraz biodrowy (prostowanie).

Uszkodzenie zginaczy kolana dotyczy przede wszystkim sportowców. W grupie ryzyka są osoby uprawiające dyscypliny, które wiążą się z bieganiem, w szczególności z dominacją nagłych przyspieszeń oraz częstych zmian kierunku biegu (biegi sprinterskie, piłka nożna, rugby). Do kontuzji dochodzi najczęściej w momencie gwałtownego przyspieszenia: zgięcia w stawie biodrowym, przy równoczesnym wyproście kolana. Uszkodzenie może dotyczyć każdej części brzuśca, jednak najbardziej narażone jest przejście mięśnia w ścięgno, które jest najsłabszym miejscem jednostki mięśniowo – ścięgnistej. Skala urazu może być odmienna. Wyróżniamy naciągnięcia mięśni (uszkodzenie lekkie) , naderwania (uszkodzenie średnie) oraz całkowite rozerwanie włókien mięśniowych (uszkodzenie ciężkie). W każdym z tych przypadków postępowanie lecznicze będzie inne, podobnie jak czas potrzebny do osiągnięcia pełnej sprawności.

Przyczyny

Uszkodzenia zginaczy stawu kolanowego wynikają zazwyczaj z urazu pośredniego powodującego uszkodzenie mięśnia w miejscu, gdzie podczas gwałtownego ruchu występuje zmniejszona rozciągliwość (np. podczas dynamicznego przyspieszenia). Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu tego typu urazów będą:

• Niedostateczny stopień rozciągnięcia mięśni
• Przemęczenie mięśnia w wyniku ogólnego przetrenowania
• Zbyt duże siły działające na mięsień
• Dysproporcja siły mięśni przedniej strony uda w stosunku do mięśni tylnej strony uda
• Brak odpowiedniej rozgrzewki przed podjęciem wysiłku fizycznego
• Nieodpowiednia dieta
• Brak właściwej regeneracji (sen, zabiegi odnawiające)

Objawy

Do najczęstszych objawów uszkodzenia zginaczy kolana zaliczamy:

• Nagły, ostry ból (najczęściej pod pośladkiem) w momencie gwałtownego przyspieszenia podczas biegu
• Nasilenie bólu podczas obciążania kończyny
• Obrzęk oraz zasinienie wynikające z krwawienia wewnątrz mięśnia (nie zawsze)
• Wyczuwalna palpacyjnie przerwa w ciągłości mięśnia (przy poważniejszych uszkodzeniach)
• Upośledzenie funkcji kończyny: brak możliwości kontynuowania aktywności, utrudnione chodzenie

Rozpoznanie

Diagnoza urazu zginaczy stawu kolanowego opiera się na podstawie odpowiednio przeprowadzonego wywiadu, badania palpacyjnego oraz testów funkcjonalnych mięśni zginających staw kolanowy. Przy podejrzeniu uszkodzenia warto zrobić badanie USG. Pomoże ono wykryć rozległość urazu oraz obecność krwiaka wewnątrz mięśnia. Należy pamiętać, iż badanie ultrasonograficzne nie jest badaniem dokładnym i może zaniżać skalę obrażeń. Lepszym i wiarygodniejszym narzędziem diagnostycznym będzie rezonans magnetyczny, który z kolei jest badaniem droższym.

Leczenie/Fizjoterapia

W zależności od stopnia uszkodzenia mięśni leczenie powinno być inne. W momencie urazu należy przerwać aktywność fizyczna oraz zastosować zasadę RICE (Rest-odpoczynek, Ice – lód, Compression – ucisk, Elevation – uniesienie). Są to działania, które mają zminimalizować ryzyko dalszego uszkodzenia oraz opanować stan zapalny, obrzęk oraz zmniejszyć ból. Następnie należy skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeuta w celu ustalenia diagnozy i ewentualnie rozległości kontuzji. W przypadku niegroźnego urazu zalecany jest odpoczynek, ewentualnie niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz kontynuacja stosowania okładów z lodu. Kiedy objawy ustąpią warto wzmocnić i uelastycznić mięsień dotychczas uszkodzony. Jest to dosyć istotne z uwagi na powstawanie w miejscu urazu blizny i zrostów tkankowych, co będzie ograniczało zakres ruchu kończyny i może prowadzić do kolejnych kontuzji. Powrót do aktywności fizycznej w przypadku lekkiego naciągnięcia może nastąpić w ciągu kilku dni. Jeśli uraz jest poważniejszy okres rekonwalescencji może się przedłużyć do miesiąca lub dwóch. W przypadku całkowitego rozerwania mięśnia, a także w przypadku profesjonalnych sportowców, których celem jest pełne wyleczenie i powrót do aktywności,  leczeniem z wyboru jest operacyjna rekonstrukcja. Zabieg nie należy do najłatwiejszych i wymaga dużego doświadczenia ze strony zespołu medycznego. Operacja polega na wszyciu mięśnia w miejsce, gdzie został wyrwany w momencie urazu. Istotny jest fakt, że odpowiednio przeprowadzona pozwala na pełny powrót do zdrowia i dalsze uprawianie sportu. Dodatkowo, leczenie operacyjne zmniejsza ryzyko ponownej kontuzji, a także wpływa na większą sprawność uszkodzonego mięśnia. Po operacji używa się stabilizatora, który ogranicza ruchomość stawu kolanowego i zmniejsza rozciągnięcie uszkodzonych struktur. Kolejnym etapem jest rehabilitacja, gdzie początkowo pod kontrolą USG pacjent zaczyna prostować kolano, następnie stopniowo obciąża się chorą kończynę i po kilku tygodniach wprowadza specjalistyczne ćwiczenia wzmacniające siłę mięśniową. Cały proces powrotu do pełnej sprawności fizycznej może trwać nawet pół roku.

Podsumowanie

Uszkodzenie zginaczy kolana to kontuzja dotykająca najczęściej osoby uprawiające sport. Wśród dyscyplin predysponujących do tego typu urazów są: biegi krótkodystansowe, piłka nożna, rugby i inne wymagające biegania z ciągłymi zrywami, przyspieszeniami i zmianami kierunku. Do urazu dochodzi najczęściej podczas gwałtownego przyspieszenia. Może być on wynikiem zbyt małej elastyczności mięśni zginających kolano, nieodpowiedniej rozgrzewki, przeciążenia i przetrenowania mięśni. Podstawowym objawem uszkodzenia będzie ból z tyłu uda i ograniczenia funkcji kończyny, ewentualnie obrzęk i zasinienie. Można wyróżnić kilka stopni uszkodzenia. Od lekkich naciągnięć po całkowite rozerwanie włókien mięśniowych. Od stopnia uszkodzenia będzie zależeć wdrożenie odpowiedniego postępowania leczniczego. Mniejsze uszkodzenia będą wymagały przede wszystkim odpoczynku oraz okładów z lodu, większe będą wymagały konsultacji lekarskiej, wprowadzenia odpowiednich zabiegów fizjoterapeutycznych, a w najcięższych przypadkach, gdzie dochodzi do całkowitego przerwania ciągłości mięśnia stosuje się leczenie operacyjne.

Autor:
mgr Radosław Biały
Fizjoterapeuta