Bóle karku i szyi – możliwe przyczyny i postępowanie

Bóle kręgosłupa to coraz częstszy problem, z którym zmagają się pacjenci. Przeciążenia najczęściej obejmują odcinek lędźwiowy i szyjny kręgosłupa, co jest wynikiem predyspozycji anatomicznych, a także codziennego funkcjonowania. Powtarzane mikrourazy prowadzą w konsekwencji do narastania bólu zlokalizowanego w obrębie kręgosłupa, a także pojawiania się promieniowania do kończyn czy osłabienia mięśniowego.

Bóle szyi mogą mieć podłoże dyskowo-korzeniowe lub dyskowo-oponowe, ale także mogą być wynikiem przeciążenia aparatu mięśniowo-więzadłowego.

Postępowanie w przypadku dolegliwości bólowych szyjnego odcinka kręgosłupa wymaga dokładnej diagnostyki oraz kompleksowego leczenia. W wielu przypadkach skuteczne okazuje się leczenie zachowawcze oparte o indywidualną terapię manualną, ćwiczenia oraz zmianę codziennego funkcjonowania i aktywności.

W dalszej części artykułu omówione zostaną przyczyny, podstawowe objawy oraz sposoby leczenia.

Reklama

Przyczyny bólów w obrębie kręgosłupa szyjnego

Wśród głównych przyczyn prowadzących do bólu w odcinku szyjnym kręgosłupa wymienić należy siedzący tryb życia, związany z wykonywaną pracą zawodową oraz brak aktywności fizycznej. Zdarza się oczywiście, iż dolegliwości odcinka szyjnego są wynikiem urazów mechanicznych, takich jak urazy skrętne kręgosłupa czy urazy komunikacyjne typu whiplash. Zdecydowanie częściej jednak problemy odcinka szyjnego są wynikiem codziennych i wielogodzinnych przeciążeń statycznych. 

U nieco starszych osób obserwuje się zmiany zwyrodnieniowe, które mogą być również przyczyną dolegliwości bólowych.

Najczęstsze zaburzenia w szyjnym odcinku kręgosłupa - obraz kliniczny i postępowanie lecznicze

Konflikt korzeniowo-dyskowy

To stan, w którym dochodzi do podrażnienia lub ucisku korzeni nerwowych poprzez krążek międzykręgowy (dysk). W wyniku działania sił zewnętrznych dochodzi do stopniowego uszkadzania włókien pierścienia włóknistego i przemieszczania się jądra miażdżystego. Uszkodzenie w obrębie krążka prowadzi do obniżenia jego wysokości oraz utraty sprężystości, co zaburza jego prawidłowe funkcjonowanie. W przypadku konfliktu korzeniowo-dyskowego dochodzi do przemieszczenia jądra miażdżystego w kierunku tylno-bocznym, co powoduje ucisk na korzenie nerwowe.

Wśród głównych przyczyn konfliktu korzeniowo-dyskowego wymienia się zmiany zwyrodnieniowe krążków międzykręgowych (dyskopatia) będące wynikiem urazów mechanicznych, procesów starzeniowych, przewlekłych przeciążeń statycznych czy osteoporozy.

Objawy konfliktu korzeniowo-dyskowego:

• ból miejscowy zlokalizowany w obrębie kręgosłupa szyjnego, który wykazuje również tendencje do promieniowania do kończyny górnej
• osłabienie siły mięśniowej
• odruchowe napięcie mięśniowe
• zaburzenia czucia powierzchownego objawiające się parestezjami (mrowienie, drętwienie) występującymi w obrębie określonego dermatomu

Reklama

Konflikt oponowo-dyskowy

To stan, kiedy dochodzi do ucisku worka oponowego przez wypuklinę bądź przepuklinę krążka międzykręgowego. Worek oponowy jest strukturą otaczającą rdzeń kręgowy i biegnącą razem z nim w kanale kręgowym. Takie umiejscowienie sprawia, iż drażnienie worka oponowego może mieć miejsce nie tylko w przypadku degeneracji krążka, ale także występujących zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Zmiany te najczęściej objawiają się przerostem więzadeł żółtych lub zwyrodnień w obrębie stawów międzywyrostkowych. Zdarza się również, iż do ucisku dochodzi wskutek znajdujących się kanale guzów nowotworowych lub krwiaków.

Ze względu, iż opona twarda unerwiona jest wielosegmentowo, objawy występujące w wyniku jej drażnienia mają charakter „rozlany”. Ból czy zaburzenia czucia nie wykazują przebiegu zgodnego z dermatomami. Wśród dominujących objawów konfliktu oponowo-dyskowego wymienia się:

• ból, który może obejmować obszar od potylicy aż do przejścia piersiowo-lędźwiowego

• punkty spustowe lub punkty maksymalnie bolesne

• multisegmentalne zaburzenia czucia i / lub osłabienia siły mięśniowej

• dodatkowo występować mogą szumy uszne, zawroty i bóle głowy, zaburzenia widzenia

Postępowanie lecznicze w przypadku konfliktów korzeniowo-dyskowych i oponowo-dyskowych w większości przypadków opiera się o specjalistyczne metody leczenia zachowawczego oraz o eliminację czynników ryzyka z życia codziennego. Zarówno w jednym jak i w drugim przypadku celem jest odbarczenie uciśniętych struktur, w celu redukcji dolegliwości bólowych oraz objawów neurologicznych. Zastosowanie znajdują techniki manualne, mające zreponować krążek międzykręgowy, ale także wszelkie techniki ukierunkowane na mobilizacje stawowe i mobilizacje tkanek miękkich oraz ćwiczenia poprawiające siłę, elastyczność i koordynację mięśniową.

W stanach zaawanasowanych, nie reagujących, na leczenie zachowawcze, konieczna okazuje się interwencja chirurgiczna, polegająca na usunięciu uwypuklającego się jądra miażdżystego krążka.

Zespół posturalny - zespół skrzyżowania górnego

To stan, w którym obserwuje się dysbalans mięśniowy, w wyniku którego dochodzi do zaburzenia postawy ciała i w konsekwencji do przeciążenia struktur mięśniowo-więzadłowych. W zespole skrzyżowania górnego dochodzi do osłabienia jednych grup mięśniowych i jednocześnie usztywnienia innych (o przeciwstawnym działaniu).

Zespół skrzyżowania górnego charakteryzuje się sylwetką z mocno wysuniętą głową do przodu i barkami ustawionymi w protrakcji, co prowadzi do wypłaszczenia lordozy szyjnej i stopniowego powstawania „wdowiego garba”. Odcinek piersiowy ustawiony jest w pogłębionej kifozie (plecy okrągłe), a klatka piersiowa w pozycji zamkniętej.

Wśród głównych przyczyn zespołu skrzyżowania górnego wymienia się:

• siedzący tryb życia
• brak aktywności fizycznej
• praca biurowa
• częste korzystanie ze smartphone („smartphonowa szyja”)

Dolegliwości wywołane przez zespół skrzyżowania górnego obejmuje zarówno problemy mięśniowe jak i zaburzenia neurologiczne. Charakterystyczne objawy:

• bóle głowy (najczęściej zlokalizowane w obrębie potylicy)
• bóle w obrębie karku i barków
• parestezje w obrębie kończyn górnych
• zaburzenia równowagi
• połowicze bóle głowy, migreny
• zaburzenia widzenia
• bóle promieniujące do klatki piersiowej

Postępowanie w przypadku zespołu skrzyżowania górnego ukierunkowane jest na wyrównanie napięć mięśniowych oraz przywrócenie prawidłowego funkcjonowania mięśni. Zastosowanie w terapii mają: techniki aktywnego rozluźniania, techniki punktów spustowych, poizometryczna relaksacja mięśniowa, ćwiczenia wzmacniające, techniki posturalne, reedukacja wzorców ruchowych  

Zaburzenia mięśniowe w zespole skrzyżowania górnego

mięśnie napięte i usztywnione:
czworoboczny część zstępująca,  mostkowo-obojczykowo-sutkowy, dźwigacz łopatki, piersiowy większy, piersiowy mniejszy, kompleks mięśni podpotylicznych, podłopatkowy, najszerszy grzbietu, zginacze ramienia

mięśnie osłabione i rozciągnięte:
czworoboczny cz. poprzeczna i wstępująca, zębaty przedni, równoległoboczny mniejszy i większy, długi szyi, długi głowy, stożek rotatorów, kompleks mięśni nad i podgnykowych

Odruchowe napięcie mięśniowe wywołane przewlekłym stresem

W literaturze spotkać się można z określeniem „mięśnie stresowe”, co związane jest z występującą zależnością pomiędzy ekspozycją na stres a funkcjonowaniem określonych grup mięśniowych. Sytuacje stresowe, zwłaszcza te o przewlekłym charakterze, prowadzą do szeregu zmian fizjologicznych, w tym również do wzrostu tonusu mięśniowego. Jednym z takich mięśni, reagujących na stres jest mięsień czworoboczny grzbietu (górna część), który odpowiada za unoszenie barków ku górze. Przewlekłe wzmożone napięcie będzie prowadzi do zaburzenia wzorców ruchowych oraz narastających przeciążeń aparatu ruchu.

Postępowanie lecznicze ukierunkowane jest na świadomą kontrolę i redukcję napięć mięśniowych, poprzez indywidualną terapię oraz ćwiczenia. Ważną rolę odgrywają również techniki relaksacyjne, oddechowe oraz metody ukierunkowane na poprawę świadomości własnego ciała.

Autor: mgr Katarzyna Kumor, fizjoterapeuta