Następstwem udaru mózgu są liczne powikłania, głównie są to deficyty neurologiczne takie jak: niedowład połowiczy, zaburzenia emocjonalne, intelektualne oraz poznawcze. U części pacjentów udar mózgu jest odwracalny i nie pozostawia żadnych powikłań, jednakże u około 25 % prowadzi on do trwałej niepełnosprawności oraz obniżenia jakości życia.
Najczęstszymi powikłaniami po udarze mózgu są
- zaburzenia emocjonalne depresja
- napady lęku, płaczliwość
- upadki i ich następstwa (stłuczenia, złamani kończyn, zwichnięcia w stawach)
- zakażenia dróg moczowych
- bóle niedowładnych kończyn
- bóle głowy
- napady padaczkowe.
Reklama
Pacjenci w ostrym okresie po udarze mózgu, najbardziej są narażeni na powikłania wynikające z unieruchomienia. W tym okresie częściej występują zakażenia układu oddechowego, moczowego oraz zakrzepica żył głębokich. Szybkie uruchomienie pacjenta jest w tej sytuacji znamiennym elementem w profilaktyce występowania powikłań po udarze mózgu.
Powikłaniem, które najbardziej obniża jakość życia osobie po udarze mózgu jest niesprawność ruchowa, która uniemożliwia wykonanie ruchu, upośledza równowagę, koordynację ruchową, głownie w wyniku porażenia połowiczego, nieprawidłowego rozkładu napięcia mięśniowego. Zaburzenia te prowadzą do nierównomiernego obciążania kończyn podczas chodu, nieprawidłowej lokomocji. Zapobiegać im można poprzez wcześnie podjętą i prawidłowo prowadzoną rehabilitację.
Zaburzenia czucia, są równie dotkliwe dla osób po udarze mózgu. Manifestują się m.in.: zaburzeniem czucia bólu, temperatury, niemożność dokładnego zlokalizowania bodźca. Mogą one prowadzić do uszkodzeń skóry, np.: oparzenia.
Afazja, czyli zaburzenia mowy, są dużym utrudnieniem w funkcjonowaniu w życiu codziennym osób po udarze mózgu. Może ona dotyczyć rozumienia mowy, lub brakiem możliwości wypowiadania słów. Często towarzyszą jej trudności w czytani, liczeniu i pisaniu. Bardzo ważna, w tym przypadku jest wczesna terapia podjęta przez neurologopedę.
Zakażeniu układu moczowego, jest bardzo dyskomfortowym powikłaniem po udarze mózgu,. Ich obecność często wpływa na wyższy odsetek śmiertelności około udarowej. Aby uniknąć tego powikłania, nie należy stale cewnikować pacjentów, problem ten można bardzo prosto rozwiązać używając okresowo pieluch jednorazowych.
Równie poważnym powikłaniem są odleżyny, ponieważ są one źródłem infekcji. Aby uniknąć powstaniu odleżyn, należy pamiętać o częstej zmianie pozycji pacjentów po udarze mózgu oraz rozpocząć jak najszybciej rehabilitację.
Zakrzepica żył głębokich w kończynach dolnych, występuje często u pacjentów po udarze. Zapobieganie zakrzepicy żył głębokich polega na zakładaniu elastycznych pończoch, w celu ochrony uszkodzonej kończyny, jej właściwym układaniu oraz szybkim uruchamianiu pacjenta. Pacjenci po udarze zatorowym, powinni być kierowani na dokładne badania kardiologiczne, ponieważ są kandydatami do długotrwałego leczenia przeciw krzepliwego.
Padaczka najczęściej występuje w pierwszych dwóch tygodniach po udarze mózgu, są to najczęściej napady częściowe proste, które dobrze poddają się leczeniu farmakologicznemu. Obligatoryjne jest wykonanie dodatkowych badań obrazowych mózgu (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny), aby wyeliminować dalsze następstwa napadów padaczkowych.
Depresja, występuje częściej u pacjentów z uszkodzeniem lewej półkuli mózgu niż prawej, oraz częściej u kobiet niż u mężczyzn. Ujawnić się może dopiero od 6 miesięcy do 2 lat po udarze. Jest ona głownie reakcją chorego na sytuację w jego życiu po udarze mózgu. Leczeniem jest farmakoterapia oraz psychoterapia. Bardzo ważne jest wsparcie rodziny i przyjaciół.
Dysfagia (zaburzenia połykania), rozpoznaniem tego zaburzenia zajmuje się logopeda/ neurologopeda. Terapia dysfagii może zapobiec zachłystowemu zapaleniu płuc. Ma również ogromne znaczenie dla utrzymania właściwego stanu odżywienia pacjenta. Nieprawidłowy proces połykania należy udokumentować badaniem radiologicznym z użyciem barytu.
Reklama
Istniej wiele powikłań ortopedycznych po udarze mózgu, najczęstszym jest
-zespół bark - ręka, charakteryzuje się bolesnością przy czynnych jak i biernych ruchach w zajętym stawie barkowym, bólem przy prostowaniu nadgarstka, obrzękiem w okolicy śródręcza. Zespół ten rozwija się między 2 a 4 miesiącem po udarze mózgu. Celem leczenia jest załagodzenie bólu. Należy unikać naprzemiennych kąpieli (ciepła/zimna), jak również kąpieli w gorącej wodzie, które mogą zwiększyć przepływ krwi przez co nasilić obrzęk.
-Podwichnięcie stawu barkowego, równie często występujące, jest spowodowane osłabieniem mięśni pasa rotacyjnego barku, dlatego też chodzący pacjent z wiotką kończyną górną powinien używać temblaka przy chodzeniu, aby nie nasilać zmian w barku. Zwłaszcza u kobiet dochodzi do zaburzeń gospodarki wapniowej w kościach, co nasila osteoporozę. Bardzo ważne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia upadków, oraz wczesna rehabilitacja.
Zaburzenia seksualne, choć wciąż wstydliwe u osób po udarze mózgu, bardzo często występują i mają charakter psychiczny jak i organiczny. Jest to problem indywidualny, może wynikać z lęku bądź barku akceptacji własnej osoby. Ciężki udar mózgu może spowodować impotencję. Mężczyźni bardzo często mają problem ze wzwodem jak również tracą popęd seksualny. W takim przypadku należy skorzystać z porady seksuologa lub urologa.
Autor:
mgr Grażyna Sokołowska
fizjoterapeuta, terapeuta NDT Bobath
