Afazja jest nabytym zaburzeniem funkcji mowy, która wcześniej była prawidłowa. Może obejmować upośledzenie rozumienia lub tworzenia słów. Spowodowana jest uszkodzeniem mózgu. Przeważanie jest ono wywołane udarem mózgu, w przebiegu zamknięcia naczynia zaopatrującego tę część kory mózgu, która jest związana z funkcją mowy.
Wyróżnia się następujące rodzaje zaburzeń afatycznych
Afazja ruchowa, nazywaną również afazją przednią, lub afazją Broci. Pacjenci ci mają uszkodzenia w obrębie kory mózgu obejmujące okolicę Broci (jest to obszar w mózgu, odpowiedzialny za generowanie mowy), mają oni problem z wypowiedzeniem tego, co chcą powiedzieć. Ich mowa jest powolna, sprawia wiele trudności, wypowiadana w sposób skrótowy, tzn. wypowiadane są najważniejsze słowa, głównie rzeczowniki i czasowniki, natomiast spójniki i przyimki są pomijane. Osoba ta rozumie mowę innych ludzi oraz zdaje sobie sprawę z tego, że mówi w sposób niepoprawny. Często pacjenci z afazją ruchową, cierpią również na agrafię, czyli niemożność wyrażania swoich myśli na papierze oraz na dysartrię (problemy z artykułowaniem mowy), jeśli obecne jest osłabienie mięśni dolnej części twarzy, porażenie prawej części ust i języka, wówczas pacjenci zniekształcają dodatkowo poszczególne sylaby.
Afazję czuciowa, zwaną również afazją tylną, afazją Wernickego. Pacjenci z tą postacią afazji, doznali uszkodzenia kory mózgu, obejmujące okolicę Wernickego ( jest to obszar mózgu odpowiedzialny za rozumienie głosek, wyrazów, całych zdań). Osoby te nie rozumieją mowy, tego co inna osoba do nich mówi. Tracą również zdolność do prowadzenia konwersacji. Płynność ich mowy jest prawidłowa, ale nieprawidłowo używają rzeczowników, np.: zamiast poprosić o poprawienie poduszki, powiedzą „popraw krzesło”, lub używają nieprawidłowych, ale podobnie brzmiących sylab, np..: zamiast powiedzieć, „daj mi nóż i widelec”, powiedzą daj mi „luż i midelec”. Pacjenci często są nieświadomi popełnianych błędów w czasie wypowiedzi.
Reklama
Rozpoznanie afazji
Jeśli jest ona nasilona można zidentyfikować podczas interakcji słownej z pacjentem. Aby móc określić swoiste deficyty mowy, należy przeprowadzić badanie, które obejmuje ocenę mowy spontanicznej, nazywanie, powtarzanie, zrozumienie, produkcję mowy, czytanie i pisanie.
Jakie są szanse na powrót do zdrowia
Rokowania pacjentów z afazją są zależne od natury i rozległości uszkodzenia, a także od wieku pacjenta, jego wykształcenia i ogólnego stanu zdrowia. Nie ma ustanowionego swoistego leczenia afazji, lecz dobre efekty poprawy przynoszą zajęcia z neurologopedią- terapia mowy.
W zależności od stopnia nasilenia, afazja może mieć wpływ na porozumiewanie się podczas wizyt u lekarza czy zajęć z fizjoterapeutą. Mogą wystąpić problemy z postępowaniem według pisemnych lub słownych instrukcji czy zaleceń wydanych dla pacjenta. Potrzebny jest dłuższy czas na zrozumienie tego, co pacjent chce powiedzieć, dlatego warto przeznaczyć też dłuższy czas na wizytę pacjenta z afazją.
Wskazówki do pracy z pacjentem z afazją ruchową
- nie należy korygować żadnego dźwięku, błędów gramatycznych, gdy zrozumiało się, co pacjent powiedział,
- jeśli pacjent nie posługuje się pełnym zdaniem, tylko pojedynczymi słowami, a pomimo tego rozumie się sens wypowiedzi, należy to zaakceptować,
- jeśli problemy z wypowiedziami są duże, należy zachęcać pacjenta do korzystania z niewerbalnych sposobów wypowiadania, np.: gestykulacji, rysowania,
- należy sprawdzać, czy nie doszło do pomylenia pojęć „tak”, „nie”
Reklama
Wskazówki do pracy z pacjentem z afazją czuciową:
- w komunikowaniu się z pacjentem, należy używać gestów, mimiki dla ułatwienia zrozumienia wypowiedzi, dla osób które mają problem z rozumieniem wypowiedzi werbalnych,
- należy mówić wolno, alby pacjent miał więcej czasu na przetworzenie informacji,
- należy mówić krótkimi zdaniami, prosto instruować pacjenta,
- sprawdzać czy pacjent zrozumiał wypowiedź, jeśli nie zmienić dobór słów, lub powtórzyć wypowiedź,
- nie zmieniać zbyt gwałtownie tematu rozmowy,
- nie należy mówić głośno, a tym bardziej krzyczeć, gdyż to nie pomoże pacjentowi w zrozumieniu wypowiedzi.
Autor:
mgr Grażyna Sokołowska
fizjoterapeuta, terapeuta NDT Bobath
